Blog

Obturacyjny bezdech senny

Obturacyjny bezdech senny (OBS) jest chorobą spowodowaną powtarzającymi się epizodami zamknięcia górnych dróg oddechowych (bezdechy) lub ich zwężenie (spłycenie oddychania) na poziomie gardła, przy zachowanej pracy mięśni oddechowych. Nawracające częściowe lub całkowite zamknięcie górnych dróg oddechowych w czasie snu dotyka 2–4% populacji ludzi w średnim wieku. Fragmentacja snu spowodowana OBS powoduje wzmożoną senność w ciagu dnia, zwłaszcza przy monotonnych zajęciach powodując 3-krotne zwiększenie kolizji komunikacyjnych oraz 9-krotne ryzyko wypadków z udziałem jednego pojazdu.

Przyczyn obturacyjnego bezdechu sennego jest sporo, jednak patogeneza jest w większości przypadków bardzo podobna. Podczas wdechu w gardle panuje ujemne ciśnienie. Kiedy nie śpimy i normalnie oddychamy, podczas wdechu mięśnie rozszerzające górne drogi oddechowe (mięsień podniebienno-językowy i bródkowo językowy) kurczą się. W ten sposób mięśnie te utrzymują rozwarte drogi oddechowe. W czasie snu obniża się napięcie tych mięśni i słabnie ich funkcja otwierania dróg oddechowych, która zapewnia drożność gardła.

Przy niecałkowitej obturacji dochodzi do burzliwego przepływu powietrza, które powoduje wibracje tkanek i w tej sposób dochodzi do chrapania. Chrapanie dotyka 44% mężczyzn i 28% kobiet w wieku 30–60 lat.

Gdy jednak dojdzie do całkowitego lub prawie całkowitego zwężenia górnych dróg oddechowych osoba śpiąca nasila wysyłek oddechowy, co powoduje chwilowe przebudzenie, na tyle krótkie, że chory go nie pamięta oraz na tyle długie, że mięśnie rozszerzające drogi oddechowe zaczynają je otwierać. Następnie dochodzi do serii głębokich oddechów, po których chory zapada w sen, występuje chrapanie i ponownie dochodzi do bezdechu. Taki cykl chrapania, bezdechu i wybudzeń może pojawiać się wiele razy w ciągu nocy. Często powoduje wybudzenie osoby śpiącej wraz z chorym oraz jest przyczyna fragmentacji snu, wtórnych zmian związanych z ciśnieniem krwi oraz wielu innych objawów.

Czynnikami predysponującymi do OBS są:

• Płeć męska.
• Otyłość.
• Długi języczek.
• Przerost migdałków podniebiennych.
• Skrzywienie przegrody nosa.
• Niedrożność nosa.
• Cofniętego ustawienia żuchwy.
• Picie alkoholu (zwłaszcza przed snem) Alkohol działa rozluźniająco na mięśnie, przez co zmniejsza napięcie również mięśni rozszerzających drogi oddechowe, dochodzi do niecałkowitej obturacji co skutkuje chrapaniem oraz fragmentacja snu. To właśnie dlatego budzimy się po imprezie bardzo zmęczeni, mimo iż spaliśmy bardzo długo.
• Niedoczynność tarczycy.
• Akromegalia (choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu. występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm.
• Ciąża. Tu „winny” jest progesteron, który również działa rozluźniająco.
• Leki zmniejszające napięcie mięśni np. benzodiazepiny.

A jakie zatem są objawy obturacyjnego bezdechu sennego?

Partnerzy, zazwyczaj jednak będą to partnerki osób cierpiących na OBS najlepiej i najszybciej mogą dostrzec objawy. Głównym objawem jest przede wszystkim chrapanie w ciągu nocy, zaś w ciągu dnia funkcjonowanie zaburza nadmierna senność. Chory zazwyczaj ma wrażenie całkowicie przespanej nocy, mimo to po obudzeniu odczuwa niewyspanie oraz rozdrażnienie. Osoby śpiące wraz z osobą z OBS zauważają, że chrapanie występuje niezależnie od pozycji, w której śpi ich partner oraz zauważają przerwy w oddychaniu tzw. okresowe bezdechy. Do innych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów należą poranny ból głowy, zaburzenia pamięci i koncentracji, osłabione libido, depresja oraz zaburzenia emocjonalne. Do oceny senności w przebiegu OBS służy skala senności Epwotha.

Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął w sytuacjach opisanych poniżej?

Pytania odnoszą się do zwykłych sytuacji w ostatnim miesiącu.
Podaj możliwość zaśnięcia lub drzemki, przyporządkuj cyfry od 0 do 3 dla każdej sytuacji, gdzie 0 - brak, 1 - mała, 2 - średnia, 3 - duża.

1. Siedząc lub czytając.
2. Oglądając telewizję.
3. Siedząc w miejscup publicznym np. w teatrze, na zebraniu, w kościele.
4. Podczas godzinnej jazdy autobusem, koleją lub samochodem jako pasażer.
5. Po południu, leżąc.
6. Podczas rozmowy, siedząc.
7. Po obiedzie, siedząc w spokojnym miejscu.
8. Prowadząc samochód np. podczas kilkuminutowego czekiwania w korku.

Mechanizmy opisane powyżej powodują zwiększona aktywność układu współczulnego (odpowiedzialnego za mobilizacje organizmu do pracy) w nocy co niesie ze sobą następstwa w postaci utrwalonego nadciśnienia tętniczego, epizodów wieńcowych, udaru zaburzeń rytmu serca i wielu innych.

Teraz kilka bardziej specjalistycznych definicji:

• Bez­dech - zmniej­sze­nie am­pli­tu­dy od­dy­cha­nia o ≥90% przez ≥10 s
• Spły­ce­nie od­dy­cha­nia – zmniej­sze­nie am­pli­tu­dy zmian ci­śnie­nia w ja­mie no­so­wej o ≥30% przez ≥10 s + spa­dek SpO2 o 3% lub (mi­kro)prze­bu­dze­nie
• Wskaź­nik AHI – licz­ba bez­de­chów i spły­ceń od­dy­cha­nia na go­dzi­nę snu
• Prze­bu­dze­nie zwią­za­ne z wy­sił­kiem od­de­cho­wym (RE­RA) – za­bu­rze­nie od­dy­cha­nia przez ≥10 s nie­speł­nia­ją­ce kry­te­riów bez­de­chu lub spły­ce­nia od­dy­cha­nia, pro­wa­dzą­ce do prze­bu­dze­nia
• Wskaź­nik RDI – licz­ba bez­de­chów, spły­ceń od­dy­cha­nia oraz RE­RA na go­dzi­nę snu.

Ryzyko OBS można wstępnie oszacować za pomocą kwestionariuszy:

• Kwestionariusz berliński
• Kwestionariusz STOP-BANG
• Kwestionariusz NoSAS

Rozpoznanie potwierdza się za pomocą badania polisomnografii lub poligrafii oraz występowania objawów wg kryteriów AASM:

1. ≥15 epi­zo­dów od­de­cho­wych (bez­de­chy, spły­ce­nia od­dy­cha­nia, RE­RA) na go­dzi­nę snu (RDI ≥15) (nie­za­leż­nie od obec­no­ści ob­ja­wów kli­nicz­nych)
2. RDI ≥5 u oso­by z ≥1 z po­niż­szych ob­ja­wów:
   1. za­sy­pia­nie wbrew wła­snej wo­li, nad­mier­na sen­ność dzien­na, nie­efek­tyw­ny sen, zmę­cze nie lub bez­sen­ność
   2. prze­bu­dze­nia z uczu­ciem za­trzy­ma­nia od­de­chu, dusz­no­ści lub dła­wie­nia
   3. oso­ba sy­pia­ją­ca z cho­rym stwier­dza pod­czas snu gło­śne chra­pa­nie lub bez­de­chy.

Leczenie

Leczenie polega przede wszystkim na zmianie stylu życia oraz edukacji chorego. Bardzo ważna jest redukcja masy ciała u osób chorych na otyłość, unikanie spania na plecach, unikanie picia alkoholu zwłaszcza w godzinach wieczornych, unikanie stosowania leków zmniejszających napięcie mięśni, zaprzestanie palenia papierosów.

Metoda z wyboru w leczeniu OBS jest stosowanie tzw. stale dodatniego ciśnienia w grogach oddechowych, czyli stosowanie aparatu CPAP. Terapia za pomocą dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych polega na spaniu w masce, która jest podłączona za pomocą rurki do urządzenia zasilanego silnikiem elektrycznym dostarczającego powietrze z otoczenia pod dodatnim ciśnieniem. To ciśnienie powietrza działa jak wspornik utrzymujący drogi oddechowe otwarte i zapobiegający bezdechowi. Inne metody leczenia to np. metody operacyjne takie jak tonsolektomia czyli usunięcie migdałków.